Bir Uluborlu Hatırası

Burası Uluborlu… Güreş Yeri Mahallesi 100. Yıl Caddesi…

O zamanlar çakıl dökülmüş bir yol idi. Kimi zaman bizi oraya bırakıp da gitmiş olan babamın gece gelişinin, kimi zaman dört gözle beklediğimiz kuzenlerin gelişinin habercisi olurdu savrulan çakıllar.

Bu yolun kenarında, bahçenin içinde idi anneannem ile dedemin evi. Geceleri öyle çok yıldız

görünürdü ki gökyüzünde… Bahçenin yola bakan kenarındaki duvarın üstüne otururduk bazen. Astronot olma, uzayın gizemine yolculuk etme hayallerim hiç de hayal gibi gelmiyordu o zamanlar.

Anneannemle uyurduk geceleri bir de… Onunla uyuyacak olmak, sanki bütün günü kaygısız bir genişlik içinde geçirmemi sağlardı. Öylesine bırakabilirdim sanki kendimi bisiklete binerkenki rüzgara… Öylesine bırakabilirdim saklambaçta bulunacağım heyecanına… Öylesine bırakabilirdim ağaçlara, arıktan geçen suya, salıncakta sallanmaya…

Akşam uyku saatimiz geldiğinde, anneannemle beraber giderdik yatmaya. Buz gibi olurdu yatak. Yazın yorgan örtünmenin tadına varırdık. Ve anneannemin kokusu… Bir yanına kardeşim yatardı, bir yanına ben… Beraber dua eder, birkaç kelam anneannemin gençliğinden merak ettiğimiz bir şeyler konuşurduk. O anlattıkça biz hayale koyulurduk. Kendini uykuya bırakmanın en keyifli hali… Acaba yüzümde bir tebessümle mi dalardım ki uykuya o zamanlarda?

Sonra, çok sonra, bebeğin anne ile birlikte uyumasının ne anlama geldiğini öğrendim. Anne ile çocuğun yeniden güvenli bağlanması sürecinde çocukla birlikte yatmak gerekiyor olması, ne kadar da anlamlı geldi. Çocukluğunu yaşamaktan alıkoymamak için çocuğu, ne kadar da elzem imiş meğer.

Ve aslında bunun gibi pek çok elzem konuyu, ince ayrıntıyı, kimi zaman takıldığı noktalar, sorular, kimi zaman da tecrübeler ile birbirine aktaran kişilerin buluştuğu bir platformdayız şimdi. Bir sanal okul, Pedagoji Okulu :) İyi ki ben de bu okuldayım :)

Çocukluğum'a...

Seni üzerimden

Eski, kirli ve yamalı bir elbiseyi

Çıkarıp da atarmış gibi attığım,

Kilitli sandıklarla gömdüğüm, 

Yetişkinliğimi gururla üzerime giydiğim,

Artık seni geride bıraktığıma sevindiğim

O güne gideceğim.

Uğursuzluk getirecek diye susturduğun,

Kızların ayıbı diye sakladığın,

Çok gülen ağlarmış diye tuttuğun

Kahkahalarını sana geri vereceğim.

Kanatlarına binip binbir aleme daldığın,

Sonra "hayat toz pembe değil" diye uyandığın,

Gerçek olmayacağına kandığın

Hayallerini sana geri vereceğim.

Kalbin her acıdığında sadık arkadaşın,

Yakışmıyor diye boğazına düğüm gibi attığın,

İçine yutkuna yutkuna kuruttuğun

Gözyaşlarını sana geri vereceğim.

Hani bisiklete binerken hızlandığın,

O hızla ellerini iki yana açtığın,

Öylece rüzgarla kucaklaştığın

Coşkunu sana geri vereceğim.

Seni "hayatın gerçekleri"nin pençesinden kurtarıp,

Umut dolu masallarını sana geri vereceğim,

Salıncakta sallanırken başını göğe kaldırıp,

Gökyüzünü sallayan heyecanını geri vereceğim.

Biri duyacak diye beklediğin,

Gürültüler ortasında kaybettiğin,

Yükselttikçe duyacaklar zannettiğin

Sesini sana geri vereceğim.

Geçen gün aynanın karşısında,

Ruhumu okuyan gözlerinle, göz göze geldiğimde,

Hiç bakmadığım kadar derinlerine baktığımda,

İçime mızrak gibi sapladığın

Bakışlarını sana geri vereceğim.

Çocukluğum!

Sensiz, çöl gibi içim... 

Duygularım boşlukta; sanki öksüz, yetim...

Bakma böyle güçlü durduğuma, 

Yok ki seni kucaklayacak cesaretim.

Ama bir gün elimi eline verip,

Sokaklarda seke seke gezeceğim,

İçime sınır tanımayan sevgini alıp,

Seninle hayata gülümseyeceğim.

Seni bağrıma basıp,

Ürkmüş kalbinin atışını, kalbimde duyacağım. 

Başını şefkatle okşayıp,

Parmaklarımın arasında, saçlarını duyacağım.

Seni küçük düşürenlerin

Küçüklüğünü göstereceğim sana.

Korkularına teselli olup,

Tebessüm edeceğim hatalarına.

Bugün bir çocukta

Tahammül edemediğimsin, ey çocukluğum!

Bir gün büyüklüğümü üzerimden

Eski, kirli, yamalı bir elbise gibi çıkarıp,

Koşarak sana geleceğim!

Ocak 2017, İstanbul

Bilseydim Yapar Mıydım...

(Aşağıda, 20 yıl sonrasından çocuklarıma yazdığım ve Moral Dünyası Dergisi'nin Şubat 2012 sayısında yayınlanmış olan mektupları okuyacaksınız.)

Sevgili Oğlum,

Sen benim ilk evladımsın. Annelik duygularımı tüm coşkunluğuyla yaşadığım ilk sarhoşluğumsun. Kollarımın arasında bana kendini öylece teslim edivermiş halindeki sıcaklığı hâlâ duyuyorum koynumda… Belki sen bana sığınıyordun, ama ben de bunu fırsat bilip sana sığınıyordum ruhumun yorgunluklarından, yaralarından… Belki bu yüzdendi, seni içimin her derdine derman ilan edivermiş olmam…

Birden bire minicik bedeninle geliverdiğin hayatın daha başındayken beklentilerimin girdabına sürükleyiverdim seni… Önce boyunu, kilonu yarıştırdım başkalarıyla… Sonra konuştuğun kelime sayısını, saydığın sayıları… Sonra aldığın notları, kazandığın okulları...

Benim yapamadıklarımın yapıcısı olacaktın sen çünkü… Benim ulaşamadıklarıma sen ulaşacaktın. Bunu aslında senin (!) için istiyordum. Sen de bir gün yapamadıklarından, başaramadıklarından dolayı benim hissettiklerimi yaşamayasın diye istiyordum.

İnan oğlum, hiç mi hiç farkında değildim o sırada seni içine tıkmakta olduğum parmaklıkların… Olduğun kadar olmanın, olduğun gibi olmanın hafifliğini ve özgürlüğünü sana yaşatmadığımı fark etmem için 30 senenin geçmesine gerek var mıydı? Bilemiyorum…

Seninle gurur duymak istiyordum, bunun için can atıyordum. Ve koltuklarımı kabartamadığın her durumda bir hayal kırıklığı yaşıyordum. Sürekli beni utandıracağın endişesini taşıyordum. Gittiğimiz bir evde, çıktığımız alışverişte, evimize gelen misafirlerin yanında, beni utandıracağın kaygısıyla tedbirler alarak yaşıyordum hayatı. Bir yere çay dökülecek, birisinin çocuğuyla kavga edip ağlatacaksın, birinin bir eşyasına senden bir zarar geliverecek diye sürekli tetikte geziyordum peşinde.

Ah birilerinin bir şeyleri kırılsaydı, bana çocuğunu yetiştirmeyi becerememiş anne deselerdi de, şimdi otuzlu yaşlarda bir baba olan oğlum, gelip dizlerime başını bir koyuverseydi, saçlarını okşasaydım, sırtını sıvazlasaydım… Ama dizlerimi baş konulmaz hale getirmekle geçirmişim o yıllarımızı…

Hırçınlaştığın zamanları hatırlıyorum. Beceriksiz anne damgasını yeme kaygısı, çocuğumu hırçınlaştırmayı nasıl becerebildiğimi görmeme perde oluyordu. Hatta duyduğum mahcubiyeti örtebilmek için harcıyordum duygularımı, seni hissetmeye harcayacağım yerde…

Bugün karşımda iki çocuk babası bir beyefendi olarak oturan halinin hayali o günlerde gözlerimin önünden birazcık geçseydi, bilmiyorum o seni hizaya getirmeye çalışan bakışlarla bakabilir miydim?

Sevgili Kızım,

Dünyaya geldiğin ilk günlerde, bir çocuğun sorumluluğunu üstlenmeyi becerememiş bir anne olarak, ikinci çocuğumla bu vazifeyi nasıl kotaracağım kaygısını taşıyordum. Belki kucağımda sadece seni taşıyordum ama sırtımda kocaman bir yük vardı taşımakta zorlandığım. Kendi kendime hayatı nasıl da yük haline getirdiğimi, o yıllara hayalen yolculuk ettiğimde izliyorum. Harika bir anne, maharetli bir ev hanımı, ideal bir eş üçgeni arasında can çekişmekteyken hiç birini de tam yapamıyor olmanın verdiği ıstırabı yaşıyordum içimde…

Halbuki, hayatımın en fazla beş-altı senesini kaplayacak bir zaman diliminde, kendimi sadece size bırakmayı seçseydim, hem sırtımdaki gereksiz yüklerden kurtulmanın hafifliği, hem de doyasıya anneliğimi yaşamanın keyfiyle o dönemleri geçirebilirdim belki... Siz de sürekli bir şeyleri yetiştirmesi gereken bir anneye ayak uydurma çabası içinde, hayatın tadına varmaktan mahrum kalmazdınız…

Mesela ağabeyinle birbirinize su atabilseydiniz… Yağmurdan sonra sokaktaki su birikintilerinde doyasıya zıplasaydınız… Yemeklerin tuzunu, biberini, çayımın şekerini hep siz katsaydınız… Bir defasında da sizin için bir köpüklü su yapsaydım da, ellerinizi kaplamış köpüklerin şeffaf topçukları içinde yüzen bakışlarınızı ben de uzaktan seyredebilseydim. Televizyonu izlediğim ilgi ve merakla sizi dinleseydim de, bana da içinizi açsaydınız… Hayal dünyanızın zenginliğiyle harmanlanmış dopdolu duygu dünyanızdan nasiplenseydim ben de…

Şimdi hiç olmazsa torunlarıma bunları yaşatayım diye kendimi bir anneanne olmaya bıraktığım her anda, doyasıya yaşamanıza izin vermediğim her an için içim tekrar sızım sızım sızlıyor.

O sırada, bir gün, evlatlarının annesi, eşinin hayat arkadaşı bir hanımefendiye emanetçilik ediyor olduğumun farkında olsaydım, o hanımefendinin hayatın her anını sükûnet içinde doyasıya soluklaması için her işimi bırakır, tüm telaşlarımdan kendimi arındırırdım sanıyorum.

Sevgili yavrularım,

Biliyor musunuz, belki yaptığım en doğru şey, tüm bunlardan duyduğum pişmanlıktan dolayı sizden helallik istediğim, gözyaşları içinde özür dilediğim gün yaptığım şeydi. Belki hayatımda en olmadığım kadar olduğum gibiydim o sırada. Kendi ruhumun yaralarını sizinle sarmaya çalışırken, sizin içinizde büyüttüğüm yaralar, oluşturduğum yoksunluklar, artık gözyaşlarıyla onarılabilecek cinsten değildi ama gene de af diliyordum sizi bana Emanet Eden’den… Başka yapacak bir şeyim yoktu çünkü…

Şimdi çok iyi anlıyorum ki yapmam gereken sizi “terbiye” etmek yerine kendimi “terbiye” etmekmiş. Sizi “yetiştirmek” yerine önce kendimi “yetiştirmeliymişim”. Eğer önce ben kendimi terbiye edebilmiş ve yetiştirebilmiş olsaydım şimdi yüreğimi yakan hataları yapmayacaktım. Bilseydim hiç yapar mıydım?

Eğer sizinle tepeden bakarak konuşmanın yanlış olduğunu bilebilseydim hiç yapar mıydım bunu? Bir çocukla iletişim kurabilmenin en iyi yanının onunla göz teması kurmak olduğunu bilseydim hiç bunu yapmaz mıydım?

Eğer okul başarısının sadece not olmadığını bilseydim karnenizi getirdiğinizde size kızar, azarlar mıydım? Matematik dersinden dört aldığın için kızarken senin asıl yeteneğin olan resim dersinden aldığın beş notunu küçümser miydim hiç?

Çocukları başka çocuklarla kıyaslamanın yanlış olduğunu bilseydim seni hiç başkalarıyla kıyaslar mıydım? Sana başka çocukları örnek göstermenin doğru olduğunu sandığım için yaptım bunu ama büyük bir yanlış yapmışım. Yanlış olduğunu bilsem yapar mıydım hiç?

Ağladığın zaman “ağlar ağlar, alışır susar” demenin ne kadar yanlış olduğunu bilseydim, ağladığınız zaman yanınıza koşup gelmenin ne kadar önemli olduğunu bilseydim hiç ağlamalarınıza kayıtsız kalır mıydım? Yanınıza koşup geldiğimde içinizin güven duygusuyla dolduğunu bilseydim hiç sizi yalnız bırakır mıydım?

“Aman sakın dokunma, kırarsın” demenin içinizdeki merak duygusunu öldürdüğünü bilseydim hiç etrafınızı cam vazolarla, kırılacak eşyalarla donatır mıydım? Etrafınızı keşfetmek için dokunmaya ihtiyacınız olduğunu bilseydim eşyalarım kırılacak diye size engel olur muydum hiç?

Şimdi birer yetişkin olarak hayatlarınızı izlerken, hâlâ aynı yavrularım olduğunuzu hissetmek ve belki sizi olduğunuz gibi, her halinizle sevebiliyor olduğumu yeni yeni keşfetmenin heyecanıyla yazıyorum bu satırları. Karşılıksızca, beklentisizce sevebiliyor olmanın coşkusuyla yazıyorum.

Hakkınızı helal ediniz. Birer yetişkin olarak sizden tek isteğim, annenize bir duanızdır. Yaptığım hatalar aklınıza her düştüğünde, bu hataların izleriyle her karşılaşmanızda, acizliğimi hatırlayarak tekrar dua ediniz.

Muhabbetle kucaklıyorum. 

Çocuklar başarı hikâyesi dinlemekten bıktı mı yoksa?

Geçtiğimiz günlerde sanat dünyasının başarılı bir isme ile yapılan bir söyleşiyi dinliyordum. Söyleşi sırasında sanatçı hanımefendinin paylaştığı bir konu dikkatimi çekti. Zaman zaman seminerlere katıldığından bahsediyordu. Son yaptığı seminerde en çok ilgi çeken konunun, başaramadığı ve reddedildiği alanlarla ilgili olduğundan bahsediyordu.

Bunu duyunca birden benim de içimde bir şeyler kıpırdandı. Sahiden başaramadıkları da varmış diye geçti içimden. Sanki kendimden bir parçayı buldum onda da... Onun da yapamadıkları varmış diye duymak, sanki içime bir su serpti.

Kendimdeki bu yeni fark ettiğim duygu durumu, çocuğu düşündürdü birden...

Çocuğun gözünde yetişkin, sadece yetişkin olmasından dolayı, güçlü kişi olsa gerek. Boyu ondan büyük, sesi ondan daha tok, onun beceremediği pek çok şeyi yapabiliyor, korktuklarından korkmuyor... Bu hali ile çocuğun ihtiyacı olan “güven kaynağı” nı temsil ediyor aslında yetişkin. Bir yandan da çocuk, güven kaynağını böylesi güçlü görme ihtiyacı içinde. Güçlü ve sağlam olmalı ki, ona tutunabilsin, onunla serpilebilsin yaşamın içinde...

Şimdi yetişkinler doğal hali ile zaten çocuğun güçlü görmek istediği bir yerde dururken, iş doğal sürecinden çıkıp, bir de çocuğun üzerinde daha fazla etkiye sahip olmak, ona söz geçirebilmek için, ne zorluklarla neleri başardıklarının hikâyelerini anlatıyor çocuklara.

“Bizim zamanımızda köye elektrik daha gelmemişti. Gaz lambasının ışığıyla ödev yapardık...” ya da “Okul öyle uzaktı ki, bir saat kadar dağdan bayırdan yürür, ancak öyle varırdık okula. Hem de kar kış demeden...” gibi sözler tanıdık geliyor mu bilmiyorum...

Hâlbuki ders çalışmak istemeyen çocuğun, bir zamanlar onun gibi ders çalışmak istememiş olan bir yetişkinin bu hatırasını duymaya ihtiyacı olsa gerek... Karanlıktan korkan bir çocuk, babasının da bir zamanlar onun gibi korkuları olduğunu duyduğunda, sadece bu bile ona teselli olabilir. Yumurtayı kırmayı beceremeyen bir çocuk, annesinin de bir zamanlar yumurtayı kâh ocağın üzerine, kâh tezgâha kırdığını duyduğunda, cesaretlenip yeniden deneyebilir.

Hatta bir öğretmen, anlattığı matematik dersinden bir zamanlar ne kadar düşük notlar aldığından, anlattığı İngilizceyi ilk öğrenmeye başladığı sırada hiç anlamayacağını zannettiğinden, kendisi de girdiği sınavlarda ne kadar da heyecanlanıyor olduğundan bahsedebilir...

Ve bu hikâyeler, çocuğa güven verir... Yetersizlik hissinin ruhunu kaplamasına engel olur. O güçlü yetişkin de yaşamış bu halleri; şimdi ise yapabiliyor. Demek ki bir gün o da yapabilir yani. Bugün Matematik çözemese de, belki bir gün Matematik anlatabilir. Çünkü öğretmeni de öyleymiş. Şimdi korktukları olsa da, bir gün çok cesur bir delikanlı olabilir. Tıpkı babası gibi...

Yetişkinlerin çocuğa güçlü ve eksiksiz görünmeye çalışarak ona iyi örnek olma gayreti, bir yandan çocukta yetersizlik hissini filizlendiriyor olabilir. Hâlbuki dürüst olalım... Hangi yetişkin bir zamanlar altına kaçırmadı ki? Hangi yetişkin üzerine yemek dökmedi ki? Hangi yetişkin ayakkabısını ters giymedi ki? Hangi yetişkinin anlayamadığı, düşük notlar aldığı dersler olmadı ki?

Sadece olduğu gibi, olduğu kadar olan bir yetişkin... Çocuğun ihtiyacı, bu olsa gerek... Böylesi bir yetişkinin çocukluk hatıralarını defalarca anlattırarak, hayalinde canlandırdıkları ile yaşamını şenlendirmek olsa gerek...